Werkgroep Kierkegaard - Verslag van de Bijeenkomst van 30.11.2012.

 

Aanwezig / Present:,  Sam Landuyt, Noël Melis, Paul Plompen, Hedwig Van Damme, Rit Van den Berg, Viviane Van Kampen,  Chris Vonck.   

Afwezig en verontschuldigd / Excused: J.L. Bogaerts, Lydia Bonte, Jan Gysen, Levi Matuszczak, Gisèle Peeters, Aad Van der Perk, Fientje Van Otten.

Nieuwe Boeken en Evenementen / New Boooks en Events

-          International Conference: The Single Individual before Himself. Celebrating the 200^th anniversary of S.K. birth. April 2 – 4/2013. Universidad Ibero-Americano Mexico-City.

-          Mevr. Younghi Bah Pahn, Koreaanse componiste, zal in opdracht van de Deense Culturele Dienst een muziekstuk componeren dat deze zelfde 200^ste verjaardag herdenkt. Ze vraagt onze hulp bij het formuleren van haar thema.

-          Een afvaardiging van de  Ambassade van Denemarken/Cultureel Centrum zal een bezoek brengen aan onze werkgroep op de zitting van 22/02. Dit ter voorbereiding van de viering van de 200^ste verjaardag van de geboorte van S.K. in mei 2013.

-          The International Kierkegaard Society, waarvan onze Werkgroep Kierkegaard Antwerpen deel uitmaakt, kan gevonden worden op http://www.jonstewart.dk/internationalkierkegegaardsocieties.htm

De Bijeenkomst:

We lezen verder The Point of View for my Work as an Author;

Of liever: we proberen verder te lezen, want alras hebben we een geanimeerd gesprek tussen ons allemaal (geen debat, geen discussie, geen monologen of verbale Middeleeuwse duels) over ons actueel ‘Christendom’; Kierkegaard gebruikt het woord ‘Christendom’ om de sociaal-culturele context aan te duiden van het Denemarken van toen. Hij noemt het een groteske, monsterlijke illusie van christen-zijn. Dit in tegenstelling tot ‘christianity/christenheid als de ernstige, gelovige poging van mensen om ‘christen te worden’: to become a Christian. De betekenis van de woorden christendom, christenheid zijn niet helemaal dezelfde in het Nederlands en het Engels. Hoe dan ook, via een gemakkelijke introductie over de bankencrisis, de geldzucht, de corruptie, de bloeiende zwartgeld-en-misdaadgeldcircuits in de Europese economie, hebben we het niet moeilijk om te beseffen dat wat wij ‘Het Christelijke Westen’ noemen – je weet wel: datgene waarvoor tegenwoordig zoveel soldaten van de Angelsaksische en West-Europese Naties vechten voor het behoud en de dominantie ervan – niet veel beter, eerder de verder monsterlijk uitgegroeide versie ervan geworden is. Als Jezus nog in zijn graf lag, hij zou zich niet alleen al lang omgekeerd hebben in zijn graf, maar het uit protest verlaten hebben.

En zo zal het ook wel zijn met de andere religies en godsdiensten. Laten we dat beseffen als we beginnen over ‘de anderen’: het Jodendom, de Islam, het Hindoeïsme, het Boeddhisme, Confucianisme enz.

We denken ook even na over de ons gestelde vraag voor een thema van een muziekstuk dat ter ere van S.K. gecomponeerd zal worden, bij gelegenheid van zijn 200^ste geboortedag.

Wat  denken jullie hiervan:

Tegenover de op en neer gaande grillige ritmes van het gekwetter, getetter, getier en gebrul van de wisselende, winkelende Westerse cultuur in haar esthetische verschijningsvormen van het christendom (een andere, meer diepere dimensie lijkt ze momenteel niet te ambiëren) kan men de oproep stellen van een bijna angstwekkende stoot van de bazuin, ondersteund op de achtergrond door het tromgeroffel van dreiging van raketten en loerende  atoombommen. En dan de zachte, indringende klarinet die het thema brengt van een continue, zacht aandringende ernstige, diepe oproep van  het menselijk gemoed, dat in ‘schrik en beven’ probeert vooralsnog  ‘christen te worden’.

Volgende bijeenkomst:      vrijdag 21 december te 16u.

Next meeting:                         Friday,  21^st December 4.00 PM.

 

                                                                                                                                     S.Landuyt

 

WERKGROEP KIERKEGAARD 2012 - 2013

Werkgroep Kierkegaard - Verslag van de Bijeenkomst van 26.10.2012.

Aanwezig / Present:,  Sam Landuyt, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Hedwig Van Damme, Rit Van den Berg, Viviane Van Kampen, Fientje Van Otten, Chris Vonck.   

Afwezig en verontschuldigd / Excused: J.L. Bogaerts, Lydia Bonte, Jan Gysen, Levi Matuszczak, Noël Melis, Aad Van der Perk. 

Nieuwe Boeken / New Books:

-          Søren Kierkegaard: In vino veritas, L’Herne, 2011, vertaald door A. Babelon en C.Lund. Un souvenir, vertaald door Viliam Afham.

-          Robert Kugelman: Psychology and Catholicism, Contested boundaries, Cambridge University Press, 2011.

-          Prisma Groot Woordenboek: Nederlands Deens, hoofdredactie Godelieve Laureys, 2004

-          Prisma Groot Woordenboek:   Deens Nederlands, onder redactie van Annelies Van Hees, Henning Bergenholz, Gitte Mölleer, Andrea Voigt, 2004

Mail van het Cultureel Centrum van Denemarken:

2013 is de 300ste verjaardag van de geboorte van Søren Kierkegaard (5 mei 1813 – 11 november 1855). Ter gelegenheid daarvan hoopt het Deens Cultureel Centrum de Deense filosoof te eren en verlangt naar nadere kennismaking met onze werkgroep. Wij voelen ons vereerd. In alle bescheidenheid echter beseffen wij dat we een kleine, zij het  actieve en voor ons zelf vruchtbare werkgroep/leesgroep van Kierkegaard zijn. We nemen ons voor om via de Weblog die we verzorgen meer mensen aan te spreken dan nu het geval is, door nog meer informatie en interessante verslagen te plaatsen. Dit kan misschien leiden tot een virtuele werkgroep via internet. Althans dat is onze hoop en verwachting. Dit zien we als onze concrete bijdrage tot de viering van onze filosoof.

De lezing van “The point of view for my work as an author/A report to history (and related writings)”.

De Engelse vertaling door Walter Lowrie werd voor het eerst gepubliceerd in 1939 en bevatte ook “Two notes  about the Individual” en “On my Work as an author”,  in de editie die wij gebruiken opgenomen als  “My Activity as a Writer”. Het werk werd  later hernomen in 1962 met toelating van de erfgenamen van W. Lowrie, als First Harper Torchbook edition. Voor zover we weten is er nog geen Nederlandse vertaling. Er is een voorwoord door Benjamin Nelson en een inleiding door Walter Lowrie zelf.

Al in het voorwoord en de inleiding treffen we twee verschillende wijzen van benadering van dit werk aan: een enthousiast voorwoord door Benjamin Nelson en een kritische, filosofisch meer  afstandelijke introductie van Walter Lowrie. Dat zal ook in onze werkgroep waarschijnlijk dezelfde differentiatie van benadering geven. Terwijl Nelson enthousiast en dankbaar is dat hij – eindelijk!? – de Christen Kierkegaard ontdekt als auteur en ook als mens achter de auteur én op die manier eindelijk K. begrijpt, stelt Nelson zich toch nog altijd vragen: is de ‘esthetische Kierkegaard’ meer dan een litteraire truc ,  en is ook deze ‘outing’ van Kierkegaard als  Christelijk schrijver (waar is de mens Søren K.?) toch nog altijd een dergelijke tournure van een auteur? Zelfs al beweert K. bij hoog en bij laag dat alleen zijn ‘esthetische’ werken voorzien zijn van  pseudoniemen en dat zijn ware christelijk geïnspireerde werken de echte Søren Kierkegaard als auteur weergeven. Men mag zeker niet ontkennen dat de outing van Kierkegaard, ondanks alles, al niet zo vanzelfsprekend was in die tijd. Openlijk zeggen en schrijven dat hij als auteur van in het begin en in alles onder ‘Governance’ (geestelijke begeleiding/inspiratie) gewerkt heeft en dat zijn esthetische werken slechts tussenstappen aan de lezer aanbieden om vooralsnog hem, de lezer, te brengen tot de ware ernst van het christendom, was toen, evenmin als nu, een evidente of gemakkelijke zaak… Toch kan het zijn dat precies achter dit onderscheid tussen ‘believers’ en ‘non believers’ of kritische sceptici, het fundamenteel verschil schuil gaat tussen mensen die een vanzelfsprekende en bewuste, zij het daarom nog geen gemakkelijke relatie met God in Jezus Christus hebben en degene die Hem zo niet kennen en zelfs niet eens missen. We zullen met veel aandacht en belangstelling elkaars meningen, zoals altijd in onze werkgroep, gade slaan en toetsen aan elkaar. En u verslag uitbrengen.

Volgende bijeenkomst : 30/11/2012 te 16u. Wij gaan verder met het lezen van hoofdstuk I tot p.27. Next meeting: November 30th, 04.00 pm. We proceed the reading of chapter I till p. 27.

NB. Ter info: de bijeenkomsten van dit werkjaar zullen plaats hebben op/ Data of the meetings of this academic working year:     30/11 – 21/12 – 25/01 – 22/02 – 29/03 – 26/04 – 31/05 – 28/06.  Lidmaatschap / Membership € 15 over te maken op naam van de FVG te 2610 Wilrijk - IBAN: BE47 0011 3642 1280. BIC: GEBABEBB.

Sam Landuyt.

Werkgroep Kierkegaard - Bijeenkomst 30 maart 2012.

Aanwezig: J.L. Bogaerts,  Sam Landuyt, Noël Melis, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Hedwig Van Damme, Rit Van den Berg, Aad Van der Perk,  Fientje Van Otten, Chris Vonck.   

Afwezig en verontschuldigd:, Jan Gysen, Levi Matuszczak, , Viviane Van  Kampen.

Nieuwe Boeken:

-        Daniël Berthold: The Ethics of Authorship, Communication and Death in Hegel and Kierkegaard, Fordham University Press, New York 2011.

-        Thomas Kochalumchuvattil: Kierkegaardian Subjectivity and African Philosophy, A Cross cultural approach, Lambert Academic Publishing, 2010.

-        Paul Cruysberghs e.a. (onder redactie van) Oefening in Christendom; Søren Kierkegaard Anticlimacus, Kopenhagen 1850.  Eindredactie van dit deel: Johan Taels en Karel Verstrenghe. Damon uitgave 2011.

We zetten onze bespreking voort van Hoofdstuk IV van Het Begrip Angst: laatste gedeelte van dit hoofdstuk. We proberen samen enkele van de begrippen die Kierkegaard hier stelt aan elkaar nader toe te lichten en ze beter te begrijpen. Zoals somatisch/pneumatisch: waarbij somatisch staat voor dierlijk (animaal) en pneumatisch voor intellectueel of ‘psyche’. Of is het ‘geest’? We merken nogmaals op hoe K. reageert tegen het allesomvattende systeem van Hegel, met zijn idealisme en abstracties, waarin vrijheid de vrijheid wordt en zelfs dé vrijheid,om daarbij iedereen te verzwelgen. Daartegenover stelt K.  de innerlijkheid, waarbij de mens zich de werkelijkheid in-der-daad kan ‘toe-eigenen’en daardoor verantwoordelijk wordt/is (becoming, being Eng.). Verantwoordelijkheid veronderstelt aanspreekbaarheid en antwoorden daarop. Vrijheid en condities, context/ beamen of niet. Vrijheid en respect, begrenzing van de uitoefening van de vrijheid door de vrijheid van de andere. In welke mate zijn er universele begrippen nodig? In welke mate moet men concreet blijven bij elke behandeling van de werkelijkheid?

In en voor alles stelt K. de ernst als eerste deugd en de eerlijkheid ernstig te willen zijn.

We hebben het over totalitarisme en vrijheid (Nazi-Duitsland, maar ook Stalinisme, Mao, Cambodja, Noord-Korea,  enz.) Hoe door de beweging van het totalitarisme de individualiteit opgeslorpt wordt en daardoor de vrijheid van de individualiteit vernietigd wordt. We hebben het over individueel gedrag en groepsgedrag (de mens als roedeldier..) We verwonderen ons over de mogelijkheid om een  overmacht zoals een dictatuur het kan op korte tijd te ontwikkelen: zie voorbeelden van het Nazisme, Bolsjewisme, van China nu in zijn communistisch model van kapitalisme. Zijn er unanimistische mechanismen  à la Jules Romains werkzaam (cf vogels, vissen) die de groepsgevoelens zodanig kunnen manipuleren zodat op zeer korte termijn in de geschiedenis een hele oorlogsindustrie ontwikkeld wordt? Al dient gezegd dat elk totalitarisme blijkbaar dan weer zijn eigen ‘Stalingrad’ heeft en beleeft, m.a.w. dat elke massale dictatuur over de vrijheid na een triomfale fase terugvalt in de vernietiging van zichzelf. Draagt het totalitarisme, zoals het demonische overal  de dood, de autodestructie in zich mee? Over de ergernis: het verstand ergert zich voortdurend, want het verstand staat buiten de paradox. Tegenwoordig zal men zeggen: ‘het is wat het is’. Kort in de bocht is dat wel…

Next meeting: April 27th, 16h. We proceed with the reading of Chapter V: Angst die verlossing brengt door het geloof. P. 274.

S. Landuyt

Werkgroep Kierkegaard - Verslag Bijeenkomst 23 februari 2012.

Aanwezig: Lydia Bonte,  Sam Landuyt, Noël Melis,, Paul Plompen, Hedwig Van Damme, Viviane Van  Kampen,  Rit Van den Berg, Fientje Van Otten, Chris Vonck.   

Afwezig en verontschuldigd: J.L. Bogaerts , Jan Gysen, Levi Matuszczak, Gisèle Peeters, Aad Van der Perk.

            Nieuwe Uitgaven: Deutsche Søren Kierkegaard Edition, Band 3, Journale und             Aufzeichnungen. Notizbücher 1-15. Heruitgave o.l.v. Markus Kleinart & Heiko Schulz, in             samenwerking met Søren Kierkegaard Forskring Center in Kopenhagen. Uitgave De             Gruyter.

We brengen allereerst een kleine rechtzetting aan in ons verslag van januari: Prof. H. Lodewijckx trok onze aandacht op een belangrijk artikel dat verschenen was over het boek: Kierkegaardian Subjectivity and African Philosophy, A Cross Cultural Approach door Thomas Kochalumchuvattil, Lambert academic publishing. Met onze excuses aan prof. Lodewijckx die ons attent maakte op de verkeerde info.

We zijn andermaal gestart met de bespreking/benadering van Hoofdstuk IV van “Het Begrip Angst”: angst voor het goede (het demonische) in de Nederlandse vertaling van Sperna Weiland. Het is blijkbaar niet zo eenvoudig om komaf te maken met deze materie. We storten ons al onmiddellijk in een discussie over begrippen vrijheid en verantwoordelijkheid. Ook over goed en kwaad.

We horen opmerken dat in het Chinees bvb ‘het lidwoord’ niet bestaat en dat er dus geen sprake kan zijn van zelfoverschatting op Westerse wijze zoals in de woorden/begrippen: vrijheid, wordt dan de vrijheid en tenslotte dé vrijheid. En ga zo maar door met verantwoordelijkheid, goed en kwaad. De aanpak in de Chinese taal lijkt ons veel juister en eerlijker.

Want, nemen we bvb woorden en hun achterliggende begrip/betekenis zoals ‘vrijheid’. De huidige westerse filosofie lijkt wel geen einde, geen grens meer te zien aan ‘vrijheid’ die al te gemakkelijk in een soort van taalroes veranderd wordt in ‘dé vrijheid’  waar dan geen grens of begrenzing, geen einde meer aan lijkt te komen en zelfs de inhoud van het begrip totaal vervaagt: vrijheid om te spelen, te wonen, God te eren, te spreken, vrijheid om gratuit te moorden, te stelen, te branden. Wie, welke actuele filosofische auteur trekt de grenzen? Of vrijheid slaat van de weeromstuit om in onvrijheid/ontbreken van vrije wil/biologisch determinisme. Zelfs verantwoordelijkheid, de verantwoordelijkheid, dé verantwoordelijkheid kan dat niet. Zo wordt ‘goed’ tot ‘kwaad’ en vice versa. Cf het boek van Jan Verplaetse (UGent) “Zonder vrije wil, een filosofisch essay over verantwoordelijkheid” (UItg. Nieuwerzijds, Amsterdam, 2011) ) over vrijheid en verantwoordelijkheid. We hebben er zelfs achteraf, na de bijeenkomst, nog over geboomd onder elkaar…

Er wordt wel opgemerkt dat, als men concreet geconfronteerd wordt met externe of psychische – interne onvrijheid, men vlug genoeg gaat beseffen, weet heeft van wat onvrijheid en vrijheid ‘betekenen’ of ‘zijn’; om het even dan…

De begrippen goed en kwaad, die door Kierkegaard slechts aangeduid en nergens definitief bepaald worden, zijn evenzo gebonden aan de concrete invulling door de individuele mens en de mensengemeenschap. The sky is hier ook the limit voor de moderne en postmoderne mens, zijnde de mens die zichzelf uitroept tot  ultieme norm van alles en vooral van zichzelf.

Opgemerkt wordt ook door iemand dat, als men van kleinsaf gewoonweg heeft leren leven met mensen met een handicap, fysiek of mentaal, men geen ‘medelijden’ met hen heeft en kent, maar deze mensen gewoon in zich opneemt zoals ze zijn. Weeral een kwestie dus  van existentie en niet van idee of essentie…

We besluiten om volgende keer toch terug dit hoofdstuk verder door te nemen (tweede gedeelte, over het Gemüth, de zelfzekerheid en de innerlijkheid) omdat we het gevoel hebben het eigenlijke onderwerp van ‘het demonische’ op verre na niet uitgeput te hebben, laat staan begrepen te hebben.

Next meeting: Friday, March 30th at 16 p.m.                                                                                                                                                                                                S.Landuyt

Werkgroep KIERKEGAARD Bijeenkomst van 27 januari 2012.

Verslag Bijeenkomst

Aanwezig: Lydia Bonte,  Sam Landuyt, Noël Melis, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Viviane Vermaut, , Rit Van den Berg, Fientje Van Otten, Chris Vonck.

Afwezig en verontschuldigd: J.L. Bogaerts , Jan Gysen, Levi Matuszczak, Hedwig Van Damme, Aad Van der Perk.

__________________________________________

Kierkegaardian Subjectivity and African Philosophy, A Cross Cultural Approach door Thomas Kochalumchuvattil, Lambert academic publishing: de werkgroep besluit een bijeenkomst te wijden aan de bespreking van dit boek. Aan prof. H. Lodewijckx, die onze leden wees op een belangrijk artikel over het boek, zal gevraagd worden of hij ook voor onze groep in februari of maart het boek wil komen toelichten.
__________________________________________

F.V.O. maakte een belangrijke reis naar India, naar de staat Kerala. Ze maakte er kennis met de christelijke gemeenschap die trouwens heel sterk aanwezig is in die staat. Ze was getroffen door de ‘natuurlijke harmonische verbondenheid’ van deze christenen met hun omgeving en met zichzelf én waarin de verbondenheid met het sacrale zijn even natuurlijke plaats vindt. Ze was ook getroffen door haar bezoek aan de ashram van een bepaalde goeroe, aan wie een ganse nieuwe tempel gewijd is, maar die zelf uitdrukkelijk verwijst naar ‘Het Woord’, waarvan hij de dienaar is. Denk nog niet aan personencultus of het moest zijn dat elke O.L.Vrouwbasiliek van bij ons ook gewijd is aan de personencultus van Maria, die de aanbidding van haar goddelijke Zoon verdringt. Dit brengt ons naar de filosofie van K. Barth en zijn nadrukkelijke verwijzing naar de Openbaring van het Woord in het Christendom als fundament van alle geloof en leven en vandaar naar de ernst van Kierkegaard die zijn ontologische gronden heeft in God en zijn geloof er in. Eer volgt een levendige discussie over  het modernisme en postmodernisme waarin de Westerse mens worstelt met zingeving en van het bos de bomen niet meer ziet en evenmin het bos van al die bomen. Maar ook over de hybris van de Westerse mensen die zichzelf hebben uitgeroepen, impliciet of expliciet, tot ‘norm van alles’. Het is alsof onze huidige generatie alleen nog nood heeft aan verhalen en verhalen om het lege gat van het zwijgende zijn te vullen met  oorverdovende en ogenverblindende tekens en betekenissen van eigen baksel. En zo doende zijn angst te bezweren vooraleer die in hem/haar opstijgt tot een bewust niveau. Maar,  wie zich uitroept tot norm van alles en zo doende al ‘rationaliserend’  zo wat alles kan denken en doen of zich toe-eigenen wat hij of zij maar wil, krijgt onmiddellijk de andere mens voor zich die  hetzelfde begonnen is… Afscheiding op afscheiding volgt: “l’enfer c’est les autres” (J.P.Sartre).  Als men goed kijkt ziet men dat het hier niet om de vrijheid gaat die K. beschrijft, maar om de willekeur.

Tot een echte bespreking van Angst voor het Goede (het demonische) komt het nog niet. Maar onze bespreking was een goede inleiding. We hebben immers vaste grond nodig onder onze voeten om het ‘demonische’, ‘goede’ en ‘kwade’ te stellen. K. verwijst, net zoals K. Barth naar God, de Vader, Zoon en Heilige Geest in de Drie-eenheid ervan  en het Geloof in Hem als onze Schepper en Zijnsgrond van onszelf en van de ons omgevende werkelijkheid.

De eerste vraag die we ons stelden was immers: wat is ‘goed’ en ‘kwaad’ voor K.? Hij bepaalt dat nergens goed. Tussen de lijnen door lezen we wel dat o.m. vrijheid, continuïteit, plaats in de ruimte hebben, behoren tot ‘het goede’. Onvrijheid, geslotenheid, eentonigheid en verveling behoren dan zeker tot ‘het kwade’. ‘Het’ goede of ‘het’ kwade bestaan trouwens niet. In het Chinees is er zelfs geen woord (geen adjectief) voor. Dit is weer een uitvinding – of is het een uitvlucht – van het Westerse denken.

Werkgroep KIERKEGAARD Bijeenkomst van 23 december 2011.

Verslag bijeenkomst

Aanwezig: Lydia Bonte,  Sam Landuyt, Noël Melis, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Viviane Vermaut, Hedwig Van Damme, Rit Van den Berg, Fientje Van Otten, Chris Vonck.

Afwezig en verontschuldigd: J.L. Bogaerts , Jan Gysen, Levi Matuszczak,  Aad Van der Perk.

Uitnodiging (mail 13 december 2011) aan Inigo Bocken, voorzitter Werkgroep.

EVERY PLACE IS A DANCE SPACE - A COMICAL TAKE ON A DEADLY SERIOUS MATTER:

I want to let … you know, that I will be tourring internationally with a new english version of “Every Space is a Dance Space” in oktober and november 2012 ... and that I sincerely hope this tour will include Belgium

Claus Damgaard

deze informatie op het secretariaat van de FVG - Flyer in English and Danish on request

___________________________________________

We bespreken verder §1. van het vierde hoofdstuk van Het Begrip Angst, de pagina’s 238 – 242 van onze vertaling van Sperna Weiland. a. Eens de zonde gesteld is, is ze van mogelijkheid tot een werkelijkheid geworden die echter geen recht van bestaan heeft. Vandaar dat de angst optreedt omdat deze zonde nu genegeerd moet worden. De sluwe sofistiek van de angst doet dat werk. b. De zonde heeft ook haar consequentie in zichzelf. Er is altijd de mogelijkheid van een nieuwe zonde, nog dieper wegzinken. Dit ook wekt angst. De zonde is nooit abstract, maar altijd concreet. De angst wil die concrete toestand weg hebben, maar altijd slechts tot op een bepaalde hoogte…Het berouw als zondebewustzijn komt hier eerder zelden voor.

c. In het berouw wordt de zonde door het individu als werkelijkheid gesteld, al heeft ze geen recht van bestaan. Het berouw is echter niet de vrijheid van het individu, maar is verlaagd tot een mogelijkheid. Het berouw volgt de zonde, loopt er achter aan en beschouwt de consequentie van de zonde als het ondergaan van straf. Een prachtige beschrijving van K. van deze ‘helse toestand van straf op aarde’, goed voor elke donderpreek. Het berouw wordt waanzinnig… Ons lijkt het eerder in een vorm van compulsiviteit geraakt te zijn dan van waanzin.

K. geeft voorbeelden aan uit het leven. Ze zijn vooral te zien bij de zogenaamde ‘diepere naturen’ zegt hij. Bedoelt hij soms zichzelf? Het verschijnsel kan zich evengoed voordoen met betrekking tot het zinnelijke: drank, drugs, ‘uitspattingen’, als tot het zogenaamde ‘hogere’: hoogmoed, opvliegendheid, haat, eigenzinnigheid, arglistigheid, afgunst. Het individu kan over dit alles berouw hebben – het heeft namelijk nog geen totale identificatie aangegaan met het kwade, zoals bij het demonische het geval zal zijn – maar berouw brengt geen echte bevrijding. Bovendien staat het berouw de daad in de weg.  Men kan ook proberen dat voor zichzelf te verbergen. Het meest probate middel om te ontwijken is nog de zaken ter zijde schuiven en volkomen ‘geestloos’ worden: voortaan “reizen met de sneltrein” doorheen het wisselende landschap van de tijdelijkheid... Alleen geloof is het enige dat in waarheid het sofisme van berouw kan ontwapenen (en ontmaskeren?) “Moed om zonder angst de angst af te wijzen” (pag. 241). Het geloof vernietigt wel niet de angst, maar het onttrekt zich in eeuwige jeugd bestendig aan het doodsmoment van de angst. Alleen het geloof kan dat, want alleen in het geloof is de synthese eeuwig en ieder ogenblik mogelijk.

Werkgroep KIERKEGAARD Bijeenkomst van 25 november 2011.

Verslag bijeenkomst

Aanwezig: Lydia Bonte, J.L. Bogaerts, Sam Landuyt, Noël Melis, Paul Plompen, Rit Van den Berg, Fientje Van Otten , Chris Vonck.

fwezig en verontschuldigd: Jan Gysen, Levi Matuszczak, Gisèle Peeters, Hedwig Van Damme, Aad Van der Perk.

We vangen aan met de bespreking van het artikel door Herman Lodewijckx over The Crisis of Identity,  van de hand van Thomas Kochalumchuvattil. Kernthema van dit betoog is dat de Afrikaanse mens nog sterk behept is met wat we kunnen noemen een ‘collectief of groepsego’ en dat een ontmoeting met de filosoof Kierkegaard de richting aangeeft naar de individualiteit: persoonlijke vrijheid, maar ook persoonlijke verantwoording. In Afrikaanse termen vertaald kan men de Ubuntofilosofie aanwijzen als degene die de existentie introduceert in het Afrikaanse denken. De revival van de Ubuntofilosofie kan aldus wellicht op specifiek Afrikaanse wijze het proces naar de individuatie in gang zetten.

In het Westen werd door het Christendom de individuele vrijheid en verantwoordelijkheid vanaf het begin gesteld, zij het dat deze ontwikkeling onder de waakzame hoede van de kerkelijke autoriteit verliep en dat het archaïsch autoritair/patriarchaal model in bvb het huwelijk en van de structuur van de kerken zelf tot diep in de negentiende eeuw gevoed en geëerd werd als steunpilaar van de ganse maatschappij. Het is pas vanaf de Renaissance en later via de Verlichting en de Romantiek dat in het Westerse bewustzijn (denken én emotie/gevoelens) de individualiteit tot ontwikkeling gekomen is, mede met de gelijkberechtiging van man en vrouw bvb. Dergelijke ontwikkeling in het Westen is vrij lang voorloper geweest en wordt mede ondersteund door het in het Westen gebruikte Sociale Zekerheidsmodel. Deze Sociale Zekerheid laat bvb toe dat het kind in Europa (en bij uitbreiding in de USA) zich al vroeg emancipeert van zijn ouders en dat de oudjes niet afhankelijk worden van hun kinderen als ze werkonbekwaam, ziek of invaliede geworden zijn. In andere werelddelen, Azië evengoed als Afrika, geldt de uitgebreide familie, uitgebreid tot allerlei papa’s, ooms en tantes en mede daarin het patriarchale model van het kerngezin, als enige waarborg van sociale zekerheid voor het ganse leven van jong én oud.

Deze maatschappelijke structuur is echter slechts de sociale emanatie van een psychische bewustzijnstoestand. Deze individuatie die over eeuwen gegroeid is in ons Westers bewustzijn, is thans de hoofdtoon geworden, zij het dat er nog een heel sterke strijd gevoerd wordt over en weer over wie wat te zeggen heeft en waar de grenzen tussen de individuen liggen. Is de vrijheid van de ander de grens van mijn vrijheid?

We gaan verder in onze gesprekken en keren terug naar Kierkegaard en naar het christelijke geloof en geloven. Met de vraag wat voor ieder van ons, in zijn intimiteit de eigenlijke Godsbeleving is. Niet alleen dus volgens de kerkelijk dogmatische versie of de filosofische -theologische versie, maar de intieme, zeer persoonlijk individuele beleving, zij het gevoed en geformuleerd in termen van dogma, geloofsopenbaring en theologie. Is daar een kern van Ontmoeting met God of is er enkel een kern van een geresumeerde theologie/filosofie?

Werkgroep KIERKEGAARD Bijeenkomst van 28 oktober 2011.

Verslag bijeenkomst

Aanwezig:  J.L. Bogaerts, Sam Landuyt, Noël Melis, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Rit Van den Berg, Hedwig Van Damme, , Chris Vonck.

Afwezig en verontschuldigd: Jan Gysen, Levi Matuszczak,  Aad Van der Perk, Fientje Van Otten

Nieuwe Kierkegaardpublicaties: Christopher B. Barnett, Kierkegaard, Pietism and Holiness, uitgave Ashgate

Bij onze lectuur blijven we lang stilstaan bij dit gedeelte: Hoofdstuk III: Angst als gevolg van de zondigheid die het uitblijven van het zondebewustzijn is  § 3. Dialectiek van de angst in de richting van de schuld (pag. 220 tot 235).

Zo bvb blz. 234: “Schuld heeft namelijk dit dialectisch karakter, dat ze zich niet laat overdragen; maar hij die schuldig wordt, wordt óók schuldig aan wat de aanleiding tot de schuld was, wan t schuld heeft nooit een uiterlijke aanleiding, en hij die in de verzoeking valt is zelf schuldig aan de verzoeking”. We overlopen samen de wijze waarop in verschillende culturen schuld en schuldig zijn, zich schuldig voelen, benaderd wordt. Zo bvb zal schuld in Azië, (China of in bepaalde streken van Turkije – ereschuld) wel als ‘overgedragen’ beleefd worden. Of wordt hier eerder de kwetsuur van het eergevoel gewroken?  We gedenken in dit moment ook onze ‘bankiers’, we denken aan de schuld en onschuld in geval van aanranding van de eerbaarheid van kinderen (pedofilie bvb). Heeft de zoon de ereschuld van zijn vrijgevochten zus goed te maken tegenover gans de familie? Zijn we allen schuldig aan het soort van bankieren dat we nu pas blijken te doorzien in zijn graaizucht en cynisme? Is het kind dat verleid en verkracht wordt medeschuldig aan die daad? Is elk apart schuldig voor zichzelf en moet hij of zij alleen zichzelf verantwoorden in de biechtstoel of voor zijn geweten? Wat is schuld en wat zijn gevolgen van de zondedaad of misdaad en wat is het verschil tussen beiden? Ontstaat schuld niet altijd tussen twee mensen – in relatie - net zoals liefde en waarheid? Het antwoord ligt wellicht in de mate van betrokkenheid. Betrokkenheid in en betrokkenheid op. De maat van betrokkenheid en de hoedanigheid ervan bepalen de schuld van de daden tussen mensen.

Er is ook schuld (ontologische toestand van uit de ‘dogmatiek’ bvb - Kierkegaard) en zich schuldig voelen (het equivalent ervan in de psychologie). Niet elk schuldgevoel is de psychologische reflectie van echte schuld. Het kan evengoed een ziekelijk schuldgevoel zijn. Cf het waanzinnig zwaar schuldgevoel dat voorkomt in de ziekte van de melancholie (manisch-depressieve psychose) of bipolaire stoornis/depressieve fase ervan. Met drie weken de juiste medicatie verandert het ziektebeeld meestal radicaal en is er geen sprake maar van ((ziekelijk) schuldgevoel…

Werkgroep Kierkegaard

Verslag bijeenkomst 30 september 2011

Aanwezig:   J.L. Bogaerts, Sam Landuyt, Gisèle Peeters, Paul Plompen, Rit Van den Berg, Hedwig Van Damme, Fientje Van Otten, Chris Vonck.

Afwezig en verontschuldigd:  Jan Gysen, Levi Matuszczak,  Aad Van der Perk, Noël Melis.

Overlijden: we vernemen het overlijden van Jan Sperna Weiland, de auteur van de door ons gebruikte Nederlandse vertaling van Het Begrip Angst van Kierkegaard.

Uitnodiging: we nodigen Viviane uit, de weduwe van onze betreurde André Vermaut om vanaf oktober zijn stoel in te nemen in ons gezelschap. Van harte welkom, Viviane!

We hervatten de lezing van Kierkegaard, Het Begrip Angst, pagina’s 220 tot 235 (vertaling Sperna Weiland). Hoofdstuk III: Angst als gevolg van die zondigheid die het uitblijven van het zondebewustzijn is. §1.De angst van de geesteloosheid. §2. Dialectiek in de richting van het Noodlot. §3. Dialectiek  van de angst in de richting van de schuld.

In bijlage volgt de samenvatting van deze bladzijden . NB. De voetnota’s zijn de weerslag van de bedenkingen van de leden bij de lezing van de tekst.

We staan stil bij het begrip Het Ogenblik en vragen ons af of dit het zelfde is als het opduiken/verschijnen in de chroniciteit van de Kairos (Grieks: mysterieuze tijd).

We hebben o.m. een discussie over het woord/term/begrip Noodlot, Lot en Karma (Hindoe, Boeddhisme). We nemen ons voor om de encyclopedieën te raadplegen voor een nadere, algemene definitie van deze termen.

R.V.D.B. geeft een definitie van de zondigheid volgens Kierkegaard: Bewustzijn van de negativiteit van uw bestaan, gevolg van de contradictie in uw mens-zijn. Men moet doorheen de zondigheid gaan om te komen tot het bewustzijn van zowel vrijheid als schuld en zo uiteindelijk tot de verzoening en de Godsontmoeting.

Next meeting: Friday, October 28th, 16h. We read Chapter IV: p. 236 – 242 Dutch edition by +Sperna Weiland. A preparatory summary in Dutch is available at the FVG. These summaries will later been published at the Weblog: www.Werkgroepkierkegaard.blogspot.com (only in Dutch).